Impulsiviteit als drijvende factor achter de HIV epidemie in Nederland en Indonesië
Vraag en doelstelling
Humaan Immunodeficiëntie Virus (HIV) is een virus dat van mens tot mens wordt verspreid via bloed-bloed contact en onbeschermd seksueel contact. Bij een HIV infectie wordt de immunologische afweer aangetast, waarbij zonder behandeling de dodelijke ziekte AIDS kan ontstaan. De HIV epidemie is uitgegroeid tot een wereldwijd probleem. In veel Westerse landen, waaronder Nederland, is de epidemie inmiddels wel gestabiliseerd, maar in sommige Afrikaanse en Aziatische landen neemt het aantal geïnfecteerde patiënten nog altijd toe. Indonesië heeft daarbij een van de snelst groeiende HIV-epidemieën in Oost Azië.
In de meeste landen speelt de HIV epidemie zich vooral af in specifieke risicopopulaties. In Nederland zijn dat vooral homoseksuele mannen, waarbij seksueel transmissie risicogedrag een belangrijke rol speelt in de verspreiding van HIV. In Indonesië gaat het vaak om mannen die intraveneus drugs gebruiken en het virus verspreiden middels gedeeld gebruik van naalden vervuild met HIV besmet bloed. Uit eerder onderzoek weten we dat impulsiviteit bijdraagt aan seksueel risicogedrag, zoals dat in Nederland vooral voorkomt (REF). Het is onbekend of impulsiviteit ook in Indonesië een rol speelt bij transmissie risicogedrag.
De vragen die wij wilden beantwoorden waren: 1) of in Nederland en Indonesië inderdaad andere vormen van transmissie risicogedrag een rol spelen in de HIV-geïnfecteerde populatie en 2) in hoeverre impulsiviteit in beide landen bijdraagt aan dit transmissie risicogedrag.
Opzet
Zowel in Nederland als in Indonesië hebben we transmissie risicogedrag in kaart gebracht onder HIV-geïnfecteerde patiënten. In Nederland hebben we dit gedaan in het Radboud umc te Nijmegen, in Indonesië in zowel de HIV kliniek Teratai van het Hasan Sadikin umc in Bandung, als de vrouwen gevangenis Pondok in Jakarta.
We hebben transmissie risicogedrag en impulsieve persoonlijkheidskenmerken in kaart gebracht middels vragenlijsten en daarnaast impuls controle testen afgenomen.
Zoals verwacht scoorden HIV-geïnfecteerde patiënten in Nederland vooral hoger op seksueel risicogedrag, terwijl in Indonesië deze patiënten vooral hoger scoren op het gedeeld gebruik van naalden bij intraveneus drugs gebruik in vergelijking met gezonde proefpersonen.
Zowel in Nederland als in Indonesië scoorden HIV-geïnfecteerde patiënten hoger op impulsiviteitsmaten in vergelijking met gezonde proefpersonen zonder HIV infectie. Hierbij scoorden ze vooral hoger op beloningsgevoeligheid. Verhoogde beloningsgevoeligheid was dan ook de belangrijkste voorspeller van transmissie risicogedrag en het risico op HIV in beide landen.
Conclusies en aanbevelingen
Ondanks de gevonden verschillen in transmissie risicogedrag tussen Nederland en Indonesië, lijken in beide landen impulsieve persoonlijkheidskenmerken, en dan met name verhoogde beleningsgevoeligheid, een belangrijke rol te spelen bij transmissie risicogedrag bij HIV-geïnfecteerde patiënten. Dit betekent dat preventieprogramma’s tegen de verspreiding van HIV zich in deze specifieke risicopopulaties mogelijk meer zouden moeten richten op het leren omgaan met dergelijke impulsieve persoonlijkheidskenmerken. Vanuit de verslavingszorg is daar ruime ervaring mee en zijn er effectieve psychotherapeutische interventies ontwikkeld, die zouden kunnen worden onderzocht op effectiviteit in het terugdringen van transmissie risicogedrag in deze HIV-geïnfecteerde patiënten populaties. De volgende fase in dit project is de ontwikkeling van een dergelijke module, zowel face-to-face als eHealth versie, en deze uittesten in de klinische praktijk.
Looptijd
2014-2019
Opdrachtgever
VGZ alliantie/AIDSfonds
In samenwerking met
Padjadjaran University, Bandung Indonesia
University of Indonesia, Jakarta Indonesia
Radboud Univerity Medical centre, department of Internal Medicine
Donders Centre for Neuroscience
Onderzoeksteam NISPA
Arnt Schellekens, (senior arts onderzoeker, Radboud UMC, wetenschappelijk directeur NISPA)
Katinka von Borries, (Radboud University)
Erni Nelwan, (University of Indonesia, Jakarta Indonesia)
Shelly Iskandar, (Padjadjaran University, Bandung Indonesia)
Rudi Wisaksana, (Padjadjaran University, Bandung Indonesia)
Rachel Arends, (psycholoog en phd-student, Radboudumc en Tactus)
Andre van der Ven, (internist, Radboudumc en Radboud Universiteit)
Aart Schene (hoogleraar Psychiatrie, Radboudumc en Radboud Universiteit)