Samen beslissen

Over Samen Beslissen

In de afgelopen decennia wordt steeds meer nadruk gelegd op het betrekken van cliënten bij het maken van keuzes over behandeling en het opstellen van de behandelingsovereenkomst. De hulpverlener is niet langer de autoritaire persoon ‘die weet wat goed voor je is’. De therapeutische relatie tussen cliënt en hulpverlener is gelijkwaardiger geworden. De methode van shared decision-making (gedeelde besluitvorming) is een manier om deze moderne prioriteiten over de therapeutische relatie vorm te geven. Shared decision-making (SDM) is gedefinieerd als een methode waarbij cliënt en hulpverlener gezamenlijk door alle fasen van besluitvorming gaan en waarbij beide de voorkeuren voor behandeling uitspreken die uiteindelijk uitmondt in een gezamenlijk opgesteld behandelplan.

NISPA-onderzoek naar SDM

In nauwe samenwerking tussen cliëntenraad, wetenschappelijke commissies, cliënten en hulpverleners binnen het NISPA (Nijmegen Institute for Scientist-Practitioners in Addiction) is de interventie Samen Beslissen tot stand gekomen. Samen Beslissen is een gestandaardiseerde methode om een breed scala aan behandelingsdoelen systematisch en regelmatig te bediscussiëren voor het opstellen en evalueren van een behandelingsovereenkomst binnen de verslavingszorg. Doordat bij aanvang van de behandeling systematisch aandacht wordt besteed aan de reële behoefte van de cliënt, kan de zorg doelmatig, vraaggericht en cliëntgericht afgestemd worden. In 2004 is door ZonMw een subsidie toegekend om deze methode wetenschappelijk te evalueren. Vervolgonderzoek richtte zich op de implementatie van Samen Beslissen. Bij deze onderzoeken werken Novadic-Kentron, VNN, Tactus, IrisZorg en VvG samen met diverse andere partijen. Het wetenschappelijk onderzoek wordt begeleid door NISPA en is o.a. ondergebracht in een promotietrajecten:

1. Let’s decide together: shared decision-making in addiction health care (Evelien Joosten, 2009).

Toekomstige activiteiten

NISPA-instellingen zijn bezig met de ontwikkeling van een gespreksmodule die Samen Beslissen integreert met het structureel monitoren van behandelresultaten.

Belangrijkste resultaten

De belangrijkste inzichten op basis van door NISPA uitgevoerde onderzoeken vatten we hieronder kort samen:

Effectiviteit van Samen Beslissen: een RCT

Het doel van deze studie was om het effect en efficiëntie van Samen Beslissen te bestuderen. Samen Beslissen bleek niet alleen een effectieve manier om een behandelingsovereenkomst te sluiten in de verslavingszorg, maar leidde ook tot vermindering van psychische klachten en de ernst van het druggebruik. Het gezamenlijk opstellen van een behandelingsplan doet een beroep op de inbreng van beide partijen. De cliënt wordt daardoor assertiever en hulpverleners vinden dat ze beter werk leveren. Hulpverleners ervaarden daarnaast een betere therapeutische relatie met hun cliënten.

Implementatie van de interventie in de dagelijkse praktijk 

De wijze waarop het onderzoeksproject, een RCT, is uitgevoerd, was niet direct te vertalen naar de klinische praktijk. Om die reden heeft in de periode 2011 tot 2013 een studie plaatsgevonden naar de implementatie van de interventie Samen Beslissen. Zowel cliënten als hulpverleners vonden dat Samen Beslissen een goed toepasbaar en bruikbaar hulpmiddel is voor het formuleren en evalueren van behandelingsdoelen, vooral als een cliënt geen heldere hulpvraag kan formuleren. De interventie bleek breed inzetbaar en toegankelijk voor meerdere doelgroepen. Inbedding van de interventie binnen de bestaande behandeling en procedures is een voorwaarde voor succesvolle implementatie.

Dit implementatieproject leverde verder een up-to-date en gebruikersvriendelijke handleiding van Samen Beslissen op. Samen Beslissen is bovendien is opgenomen binnen het curriculum van enkele hogescholen.